ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ........

'' Τα φημισμένα αρχοντικά ''

ΠΡΩΤΗ ΦΩΤΟ: Tο σπίτι του Νικολού Αργύρη στην περίφημη χαλκογραφία του Άγγλου αρχιτέκτονα Κόκερελλ (Charles Robert Cockerell, 1788-1863) που επισκέφτηκε τα Γιάννενα το 1813 και έμεινε στο φημισμένο αρχοντόσπιτο. Ο καλλιτέχνης αποδίδει έξοχα την ανατολίτικη ατμόσφαιρα και χλιδή που το χαρακτήριζε. Τα καλύτερα δωμάτια του σπιτιού ήταν οι ξενώνες, μεγάλοι και ψηλοί με χρωματικές ραβδώσεις στους τοίχους και κομψά στολίδια.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΩΤΟ: Το αρχοντικό του Αργύρη καταστράφηκε κατά την πυρκαγιά του 1820. Στη θέση του κτίστηκε ταπεινό κτίριο που σώζεται και σήμερα στην οδό Λόρδου Βύρωνος. Μαρμάρινη πλάκα υπενθυμίζει τη φιλοξενία του μεγάλου βάρδου στο προγενέστερο αρχοντικό.
ΤΡΙΤΗ ΦΩΤΟ: Το σπίτι του Πασά Καλού είναι ένα από τα πιο αξιόλογα δείγματα της παραδοσιακής γιαννιώτικης αρχιτεκτονικής και, ίσως, το μοναδικό καστρόσπιτο στην Ελλάδα. Και όμως σήμερα, βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση. Η εγκατάλειψή του είναι εμφανής, όπως μαρτυρεί και η φωτογραφία. Το υπερήφανο αρχοντικό με στωικότητα ανέχεται την ερήμωση, αφηγούμενο της δόξας του τη συναρπαστική του ιστορία.
ΤΕΤΑΡΤΗ ΦΩΤΟ: Το σπίτι του Πασά Καλού σε φωτογραφία του 1930, από το αρχείο του αείμνηστου φωτογράφου Απόστολου Βερτόδουλου. Τότε που το όμορφο αρχοντικό έσφυζε από ζωή, αν και ο χρόνος ήδη είχε αρχίσει να αφήνει τα σημάδια του. Το σαχνισί, ο εξώστης προς τη λίμνη και τα καφασωτά παράθυρα δίνουν ξεχωριστό χαρακτήρα στο αρχοντόσπιτο. Στην άλλη του πλευρά, που βρίσκεται μέσα στον οικισμό του Κάστρου, υπάρχει μεγάλος και κατάφυτος κήπος. Στην εποχή του Αλή η στάθμη της λίμνης έφτανε μέχρι το κατώφλι της τοξωτής πόρτας, από την οποία εισήλθε κρυφά ο Τεπελενλής, ως αυτόκλητος γαμπρός, για να κλέψει την όμορφη εγγονή του Πασά Καλού.
ΠΕΜΠΤΗ ΦΩΤΟ: Οι όψεις του αρχοντικού Πυρσινέλλα χαρακτηρίζονται από το εξέχον γείσωμα της στέγης με τις έντονες σκιές του, το οποίο σε συνδυασμό με τις προεξοχές του ορόφου θυμίζει τις όψεις των οικιών των Φαναριωτών της Κωνσταντινού-πολης που κτίστηκαν κατά τη βυζαντινή παράδοση.Οι κτιστοί αυτοί εξώστες από πολλούς εκλαμβάνονται ως τούρκικοι. Όμως, το γεγονός ότι ο τύρρανος της αρχαίας Αθήνας Ίππαρχος, λόγω της υπερβολικής χρήσης αυτών από τους αρχαίους Έλληνες, αναγκάστηκε να επιβάλει, το 520 π.Χ., βαριά φορολογία, πείθει για την ελληνικότητά τους.
ΕΚΤΗ ΦΩΤΟ: Η άλλη όψη του αρχοντικού του Πυρσινέλλα παρουσιάζει μια αυστηρή λιτότητα με την ανεπίχριστη τοιχοποιΐα, τα μικρά παράθυρα των χειμωνιάτικων δωματίων, τις ενδιάμεσες ξυλοδεσιές και τις πέτρινες καμινάδες.Ο αριστερά διακρινόμενος χαμηλός τοίχος ήταν στην αρχική μορφή του υψηλότατος και προσέθετε μυστηριακή ατμόσφαιρα στο επιβλητικό αρχοντικό. Το κτίριο χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό αρχιτεκτονικό διατηρητέο μνημείο το 1953.
ΕΒΔΟΜΗ ΦΩΤΟ: Εβδομήντα χρόνια πίσω, στα 1926, μας γυρίζει η φωτογραφία του Αριστοτέλη Ζάχου. Τότε που τα αυτοκίνητα ήταν άγνωστα και οι δρόμοι των Ιωαννίνων πλημμυρισμένοι από κισσό και γιασεμιά. Η γέφυρα του σπιτιού ρίχνει τη σκιά της στον πλακόστρωτο δρόμο, ενώ το οικόσημο πάνω από την καστρόπορτα μας θυμίζει την ευγενική καταγωγή του κτήτορά της. Το αρχοντικό του Ιωαννίδη και σήμερα ακόμη -έστω κι αν δεν υπάρχει- αποτελεί σημείο αναφοράς στενά συνδεδεμένο με τις μνήμες των κατοίκων των Ιωαννίνων. Η γέφυρά του ήταν γνωστή ως... η ''γέφυρα των στεναγμών'', έκφραση που άρεσε ιδιαίτερα στους παλαιούς γιαννιώτες.
ΟΓΔΟΗ ΦΩΤΟ: Ορφανεμένη η πέτρινη αυλόπορτα του αρχοντικού του Ιωαννίδη στέκεται σιωπηλή για να θυμίζει μια μάχη που χάθηκε. Τη μάχη ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Με τη χρωματιστή "προστασία" του γυάλινου κτιρίου που την αναδεικνύει σε όλο της το μεγαλείο. Οι αυλόπορτες των αρχοντικών είχαν πάντοτε στέγη και ήταν μεγάλων διαστάσεων. Συνήθως στο υπέρθυρο σκαλίζονταν το έτος κατασκευής και, συχνά, το όνομα του ιδιοκτήτη.
ΕΝΑΤΗ ΦΩΤΟ: Η οδός Παύλου Μελά μπορεί και σήμερα να καυχιέται για τα ωραία σπίτια που διασώθηκαν.Άλλοτε είχε έντονα μεγαλοαστικό χαρακτήρα. Η φωτογραφία διηγείται με το δικό της τρόπο την ιστορία του αρχοντικού του Γεωργίου Νούλη, που φαίνεται ότι θα νικηθεί και αυτό από το χρόνο και την εγκατάλειψη.Tο αρχοντικό είναι τριώροφο. Στο ισόγειο, αριστερά ήταν τα δωμάτια του υπηρετικού προσωπικού, δεξιά τα κελάρια και προς την μεριά της αυλής η μεγάλη κουζίνα με τους κτιστούς φούρνους. Στον πρώτο όροφο ήταν η καλοκαιρινή τραπεζαρία, το καθιστικό και τα υπνοδωμάτια, ενώ στο δεύτερο η χειμωνιάτικη προσηλιακή τραπεζαρία και το μεγάλο σαλόνι με τη ζωγραφική διακόσμηση. Σήμερα διατηρούνται τα δύο, από τα τρία, περίτεχνα τζάκια της οικίας.
ΔΕΚΑΤΗ ΦΩΤΟ: Τα πέτρινα στηρίγματα του εξώστη και του ορόφου, που είναι από πελεκητή πέτρα, δείχνουν καλαισθησία και αγάπη για το ωραίο. Το σπίτι του Σταμάτα, το ισόγειο του οποίου δεν κατοικείται, είναι από τα διασημότερα παραδοσιακά κτίρια των Ιωαννίνων που διασώθηκαν και αναφέρεται σε όλα τα εγχειρίδια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Όμως και αυτό το αρχοντικό φαίνεται ότι έχει ζοφερό μέλλον. Τα περισσότερα αρχοντόσπιτα των Ιωαννίνων έχουν υποστεί, κατά καιρούς, διάφορες επεμβάσεις των απογόνων των αρχικών κτητόρων, που είχαν ως αποτέλεσμα να αλλοιωθεί ο χαρακτήρας και η μορφή τους.


ΠΗΓΗ: http://cultureportalweb.uoi.gr